On beşindeki kız ya erde gerek ya yerde atasözünün anlamı;
“On beşindeki kız ya erde gerek, ya yerde” atasözü Türkçe kültüründe sıklıkla kullanılan ve genellikle ergenlik dönemindeki genç kızlarla ilgili olan bir deyiştir. Bu atasözünde yer alan “on beşindeki kız”, genellikle ergenlik dönemine girmiş, henüz hayatı tecrübe etmeye yeni başlamış genç kızları temsil etmektedir. Bu dönem, genç kızların psikolojik, fiziksel ve sosyal açıdan pek çok değişime uğradığı bir dönemdir.
“Atasözünde geçen “erde” kelimesi, toplumda kabul gören ahlaki ve kültürel kurallar çerçevesinde doğru, dürüst ve erdemli davranmayı ifade eder. Yani ergenlik dönemindeki bir genç kızın kendini, değerlerini ve insanlara olan davranışlarını doğru yönde şekillendirmesi gerekmektedir. Bu dönemde genç kızların ahlaki değerlere uygun hareket etmesi, kötü alışkanlıklardan uzak durması ve temiz bir kalbe sahip olması beklenir.”
Diğer taraftan, “yerde” kelimesi ise tam tersi davranışları ifade eder. Yani genç kızın ahlaki değerlere uygun davranmaması, başıboş ve sorumsuz bir şekilde hareket etmesi durumunda hayatının olumsuz etkileneceği anlamına gelir. Bu durumda genç kız, yanlış yollara sapabilir, zararlı alışkanlıklara yönelebilir veya toplum tarafından olumsuz bir şekilde değerlendirilebilir.
Atasözünün genel anlamı ise ergenlik dönemindeki genç kızların kendilerini doğru bir şekilde yetiştirip toplumun ahlaki ve toplumsal değerlerine uygun davranmaları gerektiği yönündedir. Toplumumuzda, genç kızların bu döneme özenle ve dikkatle yaklaşmaları, ahlaki ve etik değerler doğrultusunda yaşamaları gerektiği mesajı verilmek istenir. Aksi takdirde, bu dönemde yapılan yanlış seçimler ve davranışlar, genç kızın geleceğini olumsuz etkileyebilir ve toplumda itibar kaybına yol açabilir.
Bu atasözü, toplumumuzda genç kızlara ve ailelerine bir uyarı, hatırlatma niteliği taşır. Ergenlik dönemine adım atan genç kızların doğru örneklerle yetiştirilmesi, ahlaki değerlerin aktarılması, eğitim ve rehberlik desteği önemlidir. Onlara, bu dönemin önemini, sorumluluklarını ve kişisel değerlerini içselleştirip doğru seçimler yapmalarının önemini kavratmak önemlidir. Bu sayede toplumun geleceği açısından sağlıklı, bilinçli, özgüvenli ve ahlaki değerlere sahip bir gençlik yetiştirilebilir.