Adam adamdan korkmaz utanır (hatır sayar) atasözünün anlamı;
“Adam adamdan korkmaz utanır” atasözü, insanların çoğunlukla tanıdıkları, yakın oldukları ve onları önemseyen kişilerden etkilenip, onların beğenilerini ve takdirlerini kazanmaya çalıştıklarını ifade etmektedir. Atasözü, insanoğlunun doğası gereği sosyal bir varlık olduğunu ve diğer insanların kendisine karşı olan düşüncelerine önem verdiğini vurgulamaktadır.
İnsanlar, çevrelerindeki insanlar tarafından saygı görmek, sevilip takdir edilmek isterler. Başkalarının olumlu düşüncelerini kazanmak, insanların kendilerini daha değerli hissetmelerine, toplumda kabul görmelerine ve itibarlarını artırmalarına yardımcı olur. Bu sebeple, insanlar tanıdıkları kişilere karşı kendilerini daha dikkatli bir şekilde ifade etmeye çalışabilirler.
Ancak bazen insanlar, korku ve utanma hissi yüzünden gerçek düşüncelerini ve duygularını ifade etmekten çekinebilirler. Bilinçaltlarında, başkalarının onları eleştirebileceği ya da yanlış anlayabileceği bir korku oluşabilir. Bu durumda, insanlar kendi fikir ve duygularını bastırma, başkalarının isteklerine uyma yolunu tercih edebilirler.
Atasözü, bu durumun insanların hayatında yarattığı olumsuz sonuçlara da işaret etmektedir. Bireyler, sürekli olarak başkalarının beklentilerini karşılamaya yönelik davranışlar sergiledikçe, kendi özgünlüklerini ve kimliklerini kaybetme riskiyle karşı karşıya kalabilirler. Böylece, gerçek düşüncelerini ifade etmeme ve kendilerini gerçek anlamda ifade edememe sorunuyla karşılaşabilirler. Bu durum, insanların düşünce ve duygularını ifade edememeleri, özgürce hareket edememeleri ve kendilerini yaşayamamaları anlamına gelir.
Bu atasözü aynı zamanda insanların sürekli olarak başkalarının onayını almak için davranışlar sergilemeye çalışırken içsel mutluluğunu ve özgürlüğünü kaybedeceğini de vurgular. İnsanların gerçek mutluluğun, dışarıdaki insanların düşüncelerine göre değil, kendi iç dünyamıza ve gerçek özümüze uygun şekilde yaşamaktan geçtiği anlatılır. İnsanların kendi düşüncelerini ve fikirlerini doğru bir şekilde ifade edebilmek, özgüvenlerini geliştirerek daha değerli bir yaşam sürdürmelerini sağlar.
Sonuç olarak, bu atasözü insanların başkalarının beğenisini ve takdirini kazanma çabasının doğal olduğunu göstermektedir. Ancak, kendi düşüncelerini ifade etmekte korku ve utanç hissi ile hareket etmek insanların özgünlüğünü kaybetmesine ve mutsuzluğa yol açabilir. İnsanlar, kendi doğrularını ifade etmeye cesaret ederek, iç mutluluğu ve özgürlüğü yakalayabilirler.