Abdalın karnı doyunca gözü pabucundadır atasözünün anlamı;
“Abdalın karnı doyunca gözü pabucundadır” atasözü, kişinin maddi ihtiyaçlarının karşılandığı durumlarda, umursamaz ve kaygısız davranmasını ifade eder. “Abdal” kelimesi, döneminde dini ve maddi ihtiyaçlarından bağımsız yaşayan, toplumun normlarına uymayan, özgür ruhlu kişileri temsil eder. Genellikle dilimize yerleşmiş olan “abdal” tabiri, tasavvuf düşüncesinde de kullanılan bir terimdir.
Atasözünde, “abdal” karakteri üzerinden bir gerçeğe vurgu yapılır. Maddi ihtiyaçları karşılandıktan sonra, insanın gözü hırslarına ve dünya nimetlerine çevrildiği, manevi değerleri ve insan ilişkilerini ikinci plana attığı belirtilir. Yani, kişinin doyduğu durumda çevresinde olan bitenle ilgilenmez, bencilce düşünce ve davranışlar sergilemeye başlar.
Bu atasözünün anlamı, bir tür eleştiri ve uyarı niteliği taşır. İnsanların, maddi ihtiyaçları tamamlandığı zamanlarda bile manevi değerlere ve insanlarla olan ilişkilere özen göstermeleri gerektiği üzerinde durur. Abartılı tüketim hırsı, kişiyi huzursuz eden ve içinde bulunduğu toplumla bağlarını koparan bir durumdur. Bu nedenle, zenginlik ve refah içinde yaşayan insanların dahi nefslerini kontrol etmeleri, çevrelerine duyarlı olmaları gerektiği vurgulanır.
Kısacası, bu atasözü toplumsal ve bireysel bir eleştiri içerdiği gibi insanların dünya nimetlerine sıkı sıkıya bağlanmamalarını, manevi değerlerini gözetmelerini ve sahip oldukları olanakları paylaşmalarını hatırlatır. Abdalların umursamaz tutumunu ele alan bu atasözü, hırs, kibir ve tamahkârlığın insanları nasıl etkilediğini anlatırken, daha dengeli ve anlamlı bir yaşam sürme çağrısı yapar.